Jak poprawnie przygotować umowę gwarantującą dobrze wykonany remont, a zarazem chroniącą zarówno inwestora, jak i wykonawcę? Jak uniknąć problemów wynikających z niedotrzymanych terminów i negocjować poprawę powstałych usterek? Czy da się stworzyć umowę idealną? Duży popyt na usługi budowlane stawia wykonawców w silniejszej pozycji negocjacyjnej. W toku rozmów należy jednak mieć na uwadze interesy inwestora, który w zamian za płacone wynagrodzenie ma prawo zabezpieczyć należyte wykonanie prac. Dobrze skonstruowana umowa o prace remontowe z odpowiednio rozpisanymi procedurami na pewno ułatwia przeprowadzenie remontu i pozwoli zaoszczędzić ewentualnych problemów w przyszłości. Czym jest remont? Remont jest terminem określonym definicją zawartą w ustawie Prawo budowlane (art. 3 pkt 8). Zgodnie z tą regulacją, przez remont należy rozumieć: „[…] wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym”. Ostatni element definicji sprawia pewne problemy praktyczne. Oznacza to bowiem (w odniesieniu do bardziej skomplikowanych obiektów niż budynki mieszkalne), że czasem pewne problemy sprawia prawidłowa kwalifikacja prac jako remontu albo Definicja przebudowy została dodana do ustawy dopiero w 2005 roku. Według niej przebudowa to: „[…] wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchnia zabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego”. Zaszeregowanie zamierzenia inwestycyjnego do tych dwóch rodzajów robót budowlanych ma doniosłe znaczenie, gdyż w przypadku niektórych rodzajów przebudowy konieczne będzie uzyskanie pozwolenia na budowę, a to zdecydowanie wydłuża proces przygotowania i przeprowadzenia robót. W orzecznictwie kwestia ta omawiana jest dosyć często, a organy administracji architektoniczno-budowlanej w razie wątpliwości w tym zakresie często opowiadają się za rozwiązaniem bardziej rygorystycznym, tj. przebudową i związanym z tym czasem obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę. Należy pamiętać, że nie każda przebudowa możliwa jest do zrealizowania na podstawie zgłoszenia. Przykładowo, przebudowa przegród zewnętrznych domu jednorodzinnego, o ile nie zwiększa obszaru jego oddziaływania, możliwa jest do realizacji na zgłoszeniu, ale w przypadku nieruchomości wielolokalowej, konieczne będzie uzyskanie pozwolenia na budowę. Uwaga! Przez remont należy rozumieć: „[…] wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji, przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym”. Charakter umowy o prace remontowe Charakter umowy zawieranej z wykonawcą prac remontowych uzależniony będzie od jej zakresu i przewidzianych do realizacji prac. Umowa, której przedmiotem są prace remontowe, może zostać zakwalifikowana jako umowa o dzieło lub umowa o roboty budowlane, do której w pewnym zakresie odpowiednio stosuje się przepisy regulujące umowę o dzieło. W rozumieniu ustawy Prawo budowlane remontem jest zarówno odmalowanie mieszkania, jak i wymiana pokrycia dachowego (przy założeniu, że nie zmienia się kształt i konstrukcja dachu). Na gruncie prawa cywilnego istotny będzie zakres prac, istnienie ewentualnej dokumentacji, wytycznych prac remontowych. Każdorazowo jest to jednak umowa rezultatu, tj. kwestia jej należytego wykonania będzie oceniana, nie według efektu zakończonych prac. Czy wykonane zostały w sposób prawidłowy zgodny z zasadami wiedzy technicznej, estetycznie albo zgodnie z innymi wytycznymi. W praktyce zdarza się, że przy mniejszych remontach umowa w ogóle nie jest spisywana, co rodzić może w przyszłości problem zarówno dla zamawiającego, jak i wykonawcy. Warto zatem odpowiednio przygotować umowę z wykonawcą remontu, aby uregulować w niej kluczowe aspekty w szczególności w zakresie zakresu i wytycznych do zaplanowanych prac oraz zasad dotyczących rozliczeń. Przedmiot umowy W przypadku remontu nie zawsze będzie możliwość posłużenia się dokumentacją projektową, która dookreśli zaplanowane prace. Stwarza to problem praktyczny, precyzyjnego uzgodnienia zakresu i rodzaju zleconych prac, z czego jednak nie należy rezygnować. Pomocne może być odwołanie się przy opisie robót do poczynionych wcześniej obmiarów, co obarczone jest jednak ryzykiem, że jeżeli obmiar był zaniżony, wykonawca może na tej podstawie domagać się wynagrodzenia dodatkowego w stosunku do pierwotnie uzgodnionego. Opis zakresu powierzonych do realizacji prac powinien być jak najbardziej doprecyzowany, a jeżeli dysponujemy dokumentami dookreślającymi ten zakres – powinny one być przywołane w treści umowy. W tym zakresie warto również wprowadzić mechanizmy doboru materiałów, które zostaną przy remoncie wykorzystane wraz z opisem procedury ich wyboru lub zatwierdzania. Trudno bowiem, aby w treści umowy rozpisywać się na temat doboru okuć wymienianych drzwi lub wybranej kolorystyki wnętrz. W odniesieniu do materiałów ogólną zasadą, ułatwiającą realizację prac, będzie pozostawienie zakupu materiałów wykonawcy, a jedynie tam, gdzie będzie to kluczowe z uwagi na walory estetyczne lub oszczędności wskazać, że materiał (w szczególności farby kolorowe) dostarczy lub wskaże inwestor. Co więcej, często zdarza się, że w toku remontu jego zakres powinien ulec zwiększeniu, kiedy to konieczne do wykonania dodatkowe zakresy ujawniają się dopiero w toku prac. Warto w umowie zapisać procedurę dotyczącą udzielania przez zamawiającego/inwestora zgody na wykonanie tego dodatkowego zakresu prac. Taka akceptacja dodatkowych prac powiązana powinna być z ustaleniem generowanych przez nie dodatkowych kosztów. Zgody inwestora na realizację powinny mieć formę sformalizowaną, a umowa powinna wymagać, aby miały co najmniej formę dokumentową. Przy ustaleniach ustnych lub powierzeniu jedynie dodatkowego zakresu prac bez uzgodnień co do wynagrodzenia często dochodzi do sporu dopiero na etapie rozliczenia prac remontowych. Uwaga! W rozumieniu ustawy Prawo budowlane remontem jest zarówno odmalowanie mieszkania, jak i wymiana pokrycia dachowego (przy założeniu, że nie zmienia się kształt i konstrukcja dachu). Wynagrodzenie Kluczowy dla każdej umowy będzie oczywiście zapis dotyczący wynagrodzenia. Dobrym rozwiązaniem przy określaniu jego wysokości będzie odniesienie się do kategorii wynikających z Kodeksu cywilnego, tj. wynagrodzenia kosztorysowego obliczanego na podstawie obmiarów, w tym obmiaru powykonawczego albo wynagrodzenia ryczałtowego stanowiącego określone „na sztywno” kwotę za powierzone do realizacji prace. Co istotne, jeżeli w umowie określimy wynagrodzenie jako ryczałtowe za realizację określonego rodzaju prac opisanych jednostką miary, tj. np. 1000 zł za pomalowanie 100 m2, to wymalowanie 110 m2 otworzy drogę do domagania się przez wykonawcę zapłaty wynagrodzenia dodatkowego. Stąd zarówno wynagrodzenie, jak i objęty nim zakres prac powinny być określone precyzyjnie. Ewentualnie jeżeli wynagrodzeniem chcemy objąć maksymalny możliwy zakres, wskazać można również kategorie czynności, które zawierają się w umówionym wynagrodzeniu. Równie ważne będzie określenie zasad rozliczeń, terminów płatności oraz podstaw do dokonania płatności, np. na jakiej podstawie wykonawca uprawniony będzie do wystawienia faktury. Terminy Poza precyzyjnym określeniem przedmiotu umowy, zakresu zleconych prac oraz ustaleniem wynagrodzenia za ich realizację, istotnym zapisem, który bywa niesprecyzowany w umowach o remont, jest określenie terminów, w jakich prace remontowe będą realizowane. Wynika to często z niechęci wykonawców, którzy realizują kilka remontów jednocześnie i zabezpieczają się przed sytuacjami, w których opóźnienie na jednej budowie powoduje automatyczne opóźnienie na kolejnych umówionych robotach. Terminy, jak większość zapisów umownych, należy określać w sposób precyzyjny poprzez wskazanie konkretnej daty lub jako pewnego okresu liczonego od określonego przyszłego zdarzenia, np. siedem dni od dnia podpisania umowy albo dwa tygodnie od dnia rozpoczęcia prac. Uwaga! Zgody inwestora na realizację powinny mieć formę sformalizowaną, a umowa powinna wymagać, aby miały co najmniej formę dokumentową. Dobrym rozwiązaniem jest wskazanie w umowie terminu początkowego, w którym roboty remontowe zostaną rozpoczęte. Nabiera to szczególnego znaczenia w przypadku prac realizowanych wewnątrz budynku, zwłaszcza wewnątrz lokali mieszkalnych, które to prace utrudniają normalne korzystanie z nieruchomości i wymagają przygotowania mieszkańców do ich rozpoczęcia. Fakultatywnie określić można terminy pośrednie realizacji, osiągnięcia określonego poziomu zaawansowania w danym terminie. Obowiązkowo należy jednak uregulować termin zakończenia prac. Warto również określić, czy we wskazanym terminie oczekuje się tylko zgłoszenia zakończenia prac, osiągnięcia gotowości do odbioru czy też dokonania odbioru z usterkami lub już finalnego odbioru po usunięciu zgłoszonych usterek. Procedura odbiorowa W tym kontekście w każdej umowie odnoszącej się do prac budowlanych jedną z kluczowych regulacji jest kwestia procedur odbiorowych. W umowie powinno się ustalić rodzaje spodziewanych procedur odbiorowych, np. odbiory robót zanikających, odbiory częściowe, odbiory do celów rozliczeń, odbiór końcowy, odbiór gwarancyjny, pogwarancyjny itp. Dla każdego z takich odbiorów warto określić okoliczności uprawniające wykonawcę do domagania się przystąpienia do czynności odbiorowych, szczególnego znaczenia nabiera to w sytuacji, kiedy z odbiorem związana będzie płatność. Często zdarzają się spory pomiędzy stronami odnoszące się właśnie do kwestii gotowości do odbioru, która oceniana bywa odmiennie przez inwestora i wykonawcę. Sposób i czas trwania czynności odbiorowych, wskazanie wymagań formalnych co do protokołu odbioru również są rozwiązaniem pożąda... Pozostałe 70% treści dostępne jest tylko dla Prenumeratorów Co zyskasz, kupując prenumeratę? 12 wydań czasopisma "Mieszkanie i Wspólnota" Dostęp do wszystkich archiwalnych artykułów w wersji online Pełen dostęp do archiwalnych numerów czasopisma w wersji elektronicznej ...i wiele więcej! Sprawdź